Bán lẻ là gì? Tìm hiểu về thị trường và xu hướng chuyển đổi số

Bán lẻ là một trong những ngành kinh doanh phổ biến và quan trọng nhất trong nền kinh tế hiện đại. Mỗi cá nhân đều đã từng trải qua quá trình mua sắm hàng ngày, từ việc mua thực phẩm, quần áo, đồ điện tử, cho đến việc mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về bản chất và các yếu tố quan trọng trong ngành bán lẻ. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi "Bán lẻ là gì?" và khám phá chi tiết về thị trường bán lẻ, các hình thức và xu hướng chuyển đổi số trong ngành này.

1. Bán lẻ là gì?

Bán lẻ là mô hình kinh doanh B2C (Bussiness to Customer) cung cấp hàng hóa, dịch vụ tới người tiêu dùng để tìm lời nhuận. Nhà bán lẻ sẽ cung cấp các đơn hàng sản phẩm, dịch vụ nhỏ cho người dùng cuối. Khác với mô hình B2B, người dùng trong ngành bán lẻ là người tiêu dùng trực tiếp, không phải là khách hàng bán buôn.

Hoạt động bán lẻ bao gồm việc mua sản phẩm từ nhà sản xuất, nhà bán buôn hoặc công ty bán lẻ lớn và bán lại cho người tiêu dùng cuối cùng. Có nhiều loại tổ chức bán lẻ với quy mô khác nhau, bao gồm cửa hàng duy nhất, chuỗi cửa hàng với nhiều chi nhánh, cửa hàng bách hóa tổng hợp, cửa hàng chuyên doanh, cửa hàng giảm giá và hợp tác xã tiêu thụ.

2. Phân loại dựa vào chủ thể tham gia bán lẻ

Sau khi hiểu được bán lẻ là gì, việc nắm rõ các mô hình bán lẻ sẽ giúp các cửa hàng lựa chọn được hình thức phù hợp cho công việc kinh doanh của mình.

2.1 Mô hình bán lẻ qua cửa hàng

Mô hình bán lẻ qua cửa hàng là hình thức truyền thống và phổ biến nhất. Các cửa hàng vật lý sẽ tập trung vào việc trưng bày, quảng cáo và bán hàng trực tiếp cho khách hàng. Điển hình là cửa hàng bách hóa, cửa hàng quần áo, cửa hàng điện thoại di động, siêu thị và nhà sách. Việc chạm tay trực tiếp vào sản phẩm, được tư vấn từ nhân viên bán hàng, và có thể kiểm tra chất lượng trước khi mua là những ưu điểm của mô hình này.

2.2 Mô hình bán lẻ chuyên biệt

Mô hình này tập trung vào việc kinh doanh một loại hàng hóa hoặc dịch vụ cụ thể. Các cửa hàng chuyên bán mỹ phẩm, đồ chơi, đồ điện tử, sách hay quần áo là những ví dụ tiêu biểu. Mô hình này có những cải tiến đáng kể so với mô hình trước đó bằng việc tập trung đầu tư vào việc cải thiện tiện ích và trải nghiệm mua sắm, đồng thời đáp ứng những nhu cầu cụ thể của khách hàng. Điều này là một chiến lược thông minh giúp họ tồn tại và cạnh tranh thành công với các cửa hàng bán lẻ quy mô lớn, các website kinh doanh và xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phát triển.

2.3 Mô hình không qua cửa hàng

Trong thời đại số hóa, mô hình không qua cửa hàng ngày càng phát triển mạnh mẽ. Các doanh nghiệp chọn phát triển hình thức không cần mở cửa hàng vật lý, thay vào đó họ tập trung vào kinh doanh qua các kênh trực tuyến hoặc dịch vụ giao hàng. Ví dụ điển hình là các doanh nghiệp thương mại điện tử, cung cấp dịch vụ đặt hàng online nhưng không có cửa hàng vật lý nào. Ưu điểm của mô hình này là giảm chi phí thuê mặt bằng và nhân viên vận hành cửa hàng, đồng thời tiếp cận đến hàng triệu khách hàng một cách hiệu quả.

2.4 Mô hình thông qua bưu chính

Một số doanh nghiệp chọn phát triển hình thức gửi hàng thông qua bưu chính. Họ đưa sản phẩm vào các gói hàng, gửi đến địa chỉ khách hàng đã đặt mua và tiếp nhận tiền sau khi giao hàng thành công. Đây thường là mô hình phù hợp cho các doanh nghiệp nhỏ, vừa, và đặc biệt là trong các khu vực khó tiếp cận. 

2.5 Mô hình bán hàng online

Với sự bùng nổ của internet và công nghệ thông tin, bán hàng online ngày càng trở nên phổ biến. Các doanh nghiệp có thể mở cửa hàng trực tuyến và tiếp cận đến hàng triệu khách hàng một cách hiệu quả. Bán hàng online mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và khách hàng, giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc và năng lượng trong quá trình mua sắm. Khách hàng có thể lựa chọn và so sánh giá trực tuyến, đặt hàng từ bất kỳ đâu và nhận hàng tận nơi một cách tiện lợi.

2.6 Mô hình máy bán hàng tự động

Máy bán hàng tự động đang trở thành xu hướng trong ngành bán lẻ. Chúng giúp tiết kiệm chi phí nhân sự và mở cửa hàng 24/7, từ đó thu hút khách hàng trong mọi thời điểm. Loại hình kinh doanh này có sức hút vượt trội vì không đòi hỏi đầu tư lớn và chi phí vận hành, nhưng lại mang lại thu nhập nhanh chóng. Người tiêu dùng cũng rất ưa chuộng mô hình này bởi sự tiện lợi và đơn giản.

3. Hình thức bán lẻ hiện nay

Các chủ cửa hàng cần tìm hiểu về các hình thức bán lẻ phổ biến hiện tại bên cạnh khái niệm về bán lẻ là gì để triển khai cho cửa hàng. 

3.1 Bán lẻ thu tiền tập trung

Trong hình thức này, quy trình thu tiền và giao hàng được phân tách rõ ràng. Nhân viên thu ngân đảm nhận việc thu tiền và cung cấp hóa đơn cho khách hàng. Sau đó, họ hướng dẫn khách hàng đến nhân viên bán hàng để nhận hàng. Kết thúc ngày làm việc, nhân viên bán hàng dựa vào hóa đơn để kiểm kê hàng đã bán và tồn kho, rồi lập báo cáo. 

3.2 Bán lẻ thu tiền trực tiếp

Đây là hình thức mà nhân viên bán hàng giao dịch trực tiếp với khách hàng, thu tiền và giao hàng tận tay. Sau mỗi ca bán hàng hoặc cuối ngày, nhân viên tiến hành lập báo cáo thu chi và nộp tiền cho thủ quỹ. Đồng thời, họ cũng thực hiện kiểm kê hàng hoá tồn kho để xác định số lượng hàng đã bán trong ca hoặc ngày làm việc và tạo báo cáo bán hàng chi tiết.

3.3 Bán lẻ tự phục vụ (tự chọn)

Bán lẻ tự phục vụ là một hình thức mua sắm phổ biến, khách hàng tự chọn hàng hóa, đến bàn tính tiền và thanh toán. Nhân viên kiểm hàng, tính tiền, và lập hóa đơn. Họ cũng hướng dẫn và chăm sóc khách hàng tại quầy phục vụ. Hình thức này thường xuất hiện tại các chuỗi cửa hàng tiện lợi và siêu thị.

3.4 Bán trả góp

Bán trả góp là phương thức giúp khách hàng mua hàng trả tiền theo nhiều đợt. Doanh nghiệp, ngoài giá bán thường, còn thu phí lãi do trả chậm. Thông thường, người bán giữ quyền sở hữu cho đến khi khách hàng thanh toán đầy đủ. Tuy nhiên, từ góc nhìn kế toán, khi giao hàng, bán trả góp được xem là tiêu thụ và doanh thu được ghi nhận. Điều này giúp tăng doanh số bán hàng và đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp.

3.5 Bán hàng tự động

Bán hàng tự động là một hình thức bán lẻ tiện lợi, trong đó các doanh nghiệp thương mại áp dụng máy bán hàng tự động chuyên dụng đặt tại các điểm công cộng. Các máy này được tối ưu hóa cho từng loại hàng hoá cụ thể. Khách hàng có thể mua hàng bằng cách đưa tiền vào máy và sau đó máy sẽ tự động cung cấp sản phẩm.

3.6 Gửi đại lý bán hay ký gửi hàng hóa

Ký gửi hàng hoá là một phương thức bán hàng, doanh nghiệp thương mại giao hàng cho đại lý để trực tiếp tiếp cận khách hàng. Đại lý bán và thanh toán tiền hàng, nhận hoa hồng. Tuy nhiên, số hàng giao cho đại lý vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp cho đến khi đại lý thanh toán hoặc thông báo về số hàng đã bán. Khi đó, doanh nghiệp mới mất quyền sở hữu số hàng này.

4. Xu hướng chuyển đổi số ngành bán lẻ thời đại mới

4.1 Sử dụng công nghệ thực tế ảo trong bán lẻ

Thực tế ảo cho phép khách hàng trải nghiệm sản phẩm trực quan, như thử đồ, thử trang điểm hay thậm chí di chuyển trong một không gian trưng bày ảo. Điều này giúp giảm rủi ro mua hàng online và tăng cường trải nghiệm mua sắm của khách hàng, đồng thời giúp doanh nghiệp thu hút được sự quan tâm và tạo niềm tin với khách hàng.

4.2 Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI

Trí tuệ nhân tạo có thể giúp phân tích dữ liệu khách hàng và dự đoán xu hướng mua sắm, từ đó đưa ra các chiến lược marketing hiệu quả. AI cũng giúp tối ưu hóa quy trình quản lý kho hàng, quản lý doanh số bán hàng và cải thiện trải nghiệm mua sắm của khách hàng thông qua việc tùy chỉnh gợi ý sản phẩm dựa trên hành vi mua hàng trước đó của khách hàng. 

4.3 Mua sắm trên thiết bị di động

Ngày càng nhiều người sử dụng điện thoại di động để mua sắm trực tuyến, do đó, các doanh nghiệp cần tối ưu hóa trang web hoặc ứng dụng di động để thu hút khách hàng. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải thiết kế trang web hoặc ứng dụng di động dễ sử dụng, thân thiện với người dùng và hỗ trợ các tính năng thanh toán và đặt hàng nhanh chóng.

5. Bí kíp giúp bạn thành công trong ngành bán lẻ

5.1 Tạo dựng thương hiệu

Xây dựng một thương hiệu mạnh mẽ và đáng tin cậy là yếu tố quan trọng để thu hút khách hàng và xây dựng lòng tin. Một thương hiệu đáng tin cậy giúp doanh nghiệp tạo sự khác biệt với các đối thủ cạnh tranh, tăng tính nhận diện và định vị đúng đắn trong tâm trí khách hàng. Hãy đảm bảo rằng thương hiệu của bạn truyền tải giá trị cốt lõi, ý nghĩa và độc đáo đến khách hàng.

5.2 Xây dựng đội ngũ chuyên nghiệp

Đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, nhiệt tình và có kiến thức chuyên sâu về sản phẩm sẽ tạo niềm tin cho khách hàng. Đào tạo và phát triển đội ngũ là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Nhân viên chuyên nghiệp giúp doanh nghiệp gặt hái được niềm tin và sự hài lòng của khách hàng, từ đó thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ của doanh nghiệp bán lẻ.

5.3 Thực hiện khảo sát để thu thập ý kiến khách hàng

Khảo sát khách hàng giúp bạn hiểu rõ hơn về nhu cầu và mong muốn của họ, từ đó tùy chỉnh các dịch vụ và sản phẩm phù hợp. Hãy thường xuyên liên hệ với khách hàng để thu thập ý kiến, đánh giá và đề xuất cải tiến. Phản hồi từ khách hàng giúp bạn nắm bắt được vấn đề và điều chỉnh chiến lược kinh doanh một cách linh hoạt để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thị trường.

5.4 Tối ưu công nghệ

Áp dụng công nghệ hiện đại giúp tối ưu hóa quy trình kinh doanh, quản lý hàng tồn kho và cải thiện trải nghiệm mua sắm của khách hàng. Hệ thống quản lý kho hàng thông minh, hệ thống thanh toán nhanh chóng, hệ thống quản lý đơn hàng tự động,... là những công nghệ đáng sử dụng giúp doanh nghiệp bán lẻ hoạt động hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

5.5 Sử dụng kênh bán lẻ trực tiếp

Tận dụng các kênh bán lẻ trực tiếp để tiếp cận khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bên cạnh việc bán hàng qua cửa hàng vật lý, hãy xây dựng và phát triển các kênh bán lẻ trực tuyến như website, ứng dụng di động, thương mại điện tử để tăng cường tiếp cận đối tượng khách hàng rộng lớn hơn.

5.6 Đem đến cho khách hàng đa dạng phương thức thanh toán

Đảm bảo rằng khách hàng có nhiều phương thức thanh toán tiện lợi và an toàn để tăng cường trải nghiệm mua sắm của họ. Hãy cung cấp các hình thức thanh toán điện tử, thẻ tín dụng, chuyển khoản, tiền mặt,... để khách hàng có sự lựa chọn phù hợp với sở thích và tình hình tài chính cá nhân.

Kết luận

Ngành bán lẻ đang tiến bước vượt bậc trong thời đại số hóa, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nắm vững xu hướng và kỹ năng quản lý hiện đại. Bằng việc hiểu rõ bán lẻ là gì và bản chất của nó, các hình thức và xu hướng chuyển đổi số trong ngành, cùng những bí kíp thành công trong lĩnh vực bán lẻ, bạn sẽ có cơ hội tận dụng tối đa tiềm năng và phát triển bền vững trong thị trường cạnh tranh này.